กรุ๊ปเลือดที่หายากที่สุดโลกคือ Rh-null หรือที่สื่อมวลชนมักเรียกว่า “กรุ๊ปเลือดทอง” ปัจจุบันมีผู้คนบนโลกที่มีเลือดชนิดนี้น้อยกว่า 50 คน ทำให้การหาเลือดสำรองเมื่อจำเป็นถือเป็นภารกิจที่แทบจะเป็นไปไม่ได้ นักวิจัยทั่วโลกจึงกำลังพยายามหาวิธีสร้างเลือดชนิดนี้ในห้องแล็บ เพื่อแลกกับโอกาสช่วยชีวิตผู้ป่วยที่ต้องการเลือดหายากเหล่านี้
พื้นฐานทางชีวภาพ ทำไม Rh-null ถึงพิเศษ
หมู่เลือดถูกกำหนดจาก “แอนติเจน” บนผิวเม็ดเลือดแดง ระบบที่คนคุ้นคือ ABO และระบบ Rhesus (Rh) ซึ่ง RhD เป็นแอนติเจนที่ตรวจกันมากที่สุด แต่จริงๆ แล้วระบบ Rh มีแอนติเจนย่อยอีกกว่า 50 ชนิด Rh null หมายถึงการขาดแอนติเจนทั้งหมดในชุดนี้ ทำให้ผู้ที่มี Rh null สามารถให้เลือดแก่ผู้ที่มีแอนติเจน Rh หายากอื่น ๆ ได้ ซึ่งจึงถูกเรียกว่าเป็น “ผู้ให้พิเศษ” แต่กลับไม่สามารถรับเลือดจากคนทั่วไปได้ นอกจากจะรับจากผู้ที่มี Rh null เหมือนกันเท่านั้น
สัดส่วนความหายากและผลกระทบทางการแพทย์
ตามการประมาณ Rh null พบในอัตราประมาณ 1 ใน 6 ล้านคน ซึ่งมากกว่ากรอบคำว่า “หายาก” ทางการแพทย์อย่างมาก ผลคือระบบธนาคารเลือดทั่วโลกแทบไม่สามารถสำรองเลือดชนิดนี้ได้ เมื่อผู้ป่วยที่มี Rh null ต้องการถ่ายเลือด การหาแหล่งเลือดที่ปลอดภัยจึงเป็นเรื่องยากและมีความเสี่ยงสูง
ความพยายามทางวิทยาศาสตร์ จากห้องแล็บสู่เตียงผู้ป่วย
ทีมนักวิจัยหลายแห่งกำลังพัฒนาเทคนิคเพาะและดัดแปลงเม็ดเลือดในห้องแล็บ ตัวอย่างที่เป็นข่าวคือทีมของศ. Ash Toye จาก University of Bristol ที่ใช้เทคโนโลยีตัดต่อยีน CRISPR-Cas9 เพื่อสร้างสภาวะที่ทำให้เม็ดเลือดมีคุณลักษณะคล้าย Rh null ในการทดลอง นอกจากนี้ยังมีโครงการอย่าง RESTORE ที่มุ่งทดสอบว่าเม็ดเลือดแดงที่สร้างจากสเต็มเซลล์ในห้องแล็บจะสามารถนำมาใช้ถ่ายเลือดให้มนุษย์ได้จริงหรือไม่
แม้ผลการทดลองในห้องแล็บจะให้ความหวัง แต่การนำไปใช้จริงยังต้องผ่านกระบวนการตรวจสอบความปลอดภัยทางการแพทย์ กฎระเบียบ และการพิสูจน์ประสิทธิภาพระยะยาว การใช้เทคนิคตัดต่อยีนยังเป็นเรื่องถกเถียงและมีข้อจำกัดด้านจริยธรรมและกฎหมาย จึงต้องใช้เวลาและการทดสอบเพิ่มขึ้นก่อนจะนำมาใช้ในคลินิก
จนกว่าวิทยาศาสตร์จะยืนยันและทำให้การผลิตเลือดในห้องแล็บเป็นจริง แหล่งเลือดจากผู้บริจาคยังคงเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพและคุ้มค่าที่สุดสำหรับการรักษาโดยรวม ดังนั้นการขอความร่วมมือจากผู้บริจาคและการประสานงานระดับนานาชาติยังเป็นสิ่งจำเป็น โดยเฉพาะการติดตามผู้ที่มีกรุ๊ปเลือดหายากเพื่อสำรองไว้เมื่อต้องการฉุกเฉิน
หากการเพาะเม็ดเลือด Rh null ในห้องแล็บสำเร็จและปลอดภัย นั่นไม่เพียงช่วยผู้ที่มีกรุ๊ปเลือดทอง แต่ยังเปิดทางให้การผลิตเลือดสำหรับกรุ๊ปหายากอื่น ๆ เป็นไปได้ในระดับอุตสาหกรรม ลดการพึ่งพาบริจาคเลือดจากคนจริง และยกระดับความปลอดภัยในการรักษาผู้ป่วยที่ต้องการเลือดเฉพาะกลุ่มได้อย่างเป็นระบบ นี่คือเหตุผลที่วงการชีวการแพทย์ให้ความสำคัญกับการทดลองและการลงทุนในงานวิจัยด้านนี้อย่างต่อเนื่อง
tags : ndtv
