ตามข้อมูลการประเมินของ USGS (ปี 2567/2024) ประเทศไทยมี สำรองแร่แรร์เอิร์ธประมาณ 4,500 ตัน (หน่วยเป็น Rare Earth Oxides — REO) จัดให้อยู่ในอันดับราวที่ 12 ของโลก ในแง่ปริมาณสำรองที่ประเมินได้ — ตัวเลขนี้ยังห่างไกลจากผู้นำโลกอย่างจีน (ประมาณ 44 ล้านตัน REO) แต่ก็ชี้ว่าประเทศเรามีศักยภาพในเชิงธรณีวิทยาที่น่าสนใจ
ประเทศที่มีสำรองแร่หายาก (Rare Earth) มากที่สุด (จากภาพรวมโลก)
(หน่วย: ตัน REO; ข้อมูลอ้างอิงปี 2024)
จีน 44,000,000
บราซิล 21,000,000
อินเดีย 6,900,000
ออสเตรเลีย 5,700,000
รัสเซีย 3,800,000
เวียดนาม 3,500,000
สหรัฐฯ 1,900,000
กรีนแลนด์ 1,500,000
แทนซาเนีย 890,000
แอฟริกาใต้ 860,000
แคนาดา 830,000
ไทย 4,500
(ข้อมูลรวมแลนทาไนด์และอิทเทรียม แต่ไม่รวมสแกนเดียม)
ในประเทศไทยพบแร่ชนิดใดบ้าง
แร่แรร์เอิร์ธในไทยมักพบเป็น ผลพลอยได้ ในนามของแหล่งแร่ดีบุกและทังสเตน โดยแร่หลักที่มีการพบและสำรวจได้ เช่น
โมนาไซต์ (Monazite) — แหล่งของซีเรียม (Ce), แลนทานัม (La), อิตเทรียม (Y) และมักมีทอเรียม (Th) เจือปน
ซีโนไทม์ (Xenotime) — แหล่งสำคัญของอิตเทรียม (Y) และธาตุอื่นบางชนิด
พื้นที่พบส่วนใหญ่กระจายในภาคใต้ (เช่น ประจวบคีรีขันธ์ ชุมพร ระนอง พังงา) และมีแหล่งในพื้นที่ตอนเหนือ-กลางด้วย
ไทยผลิตเท่าไร — บทบาทในห่วงโซ่อุปทาน
แม้สำรองไม่มาก แต่ ปริมาณการผลิตของไทยปี 2567 ถูกระบุไว้สูงถึง 13,000 ตัน REO — ทำให้ไทยเป็นผู้ผลิตระดับกลางของโลกในเชิงปริมาณการผลิตปีนั้น (ตัวเลขการผลิตขึ้น/ลงตามปีและแหล่งข้อมูล) การเติบโตด้านการแปรรูปในประเทศ เช่น การผลิตผงแม่เหล็กนีโอดิเมียม (NdFeB) ที่โรงงานบางแห่งในนครราชสีมา ช่วยสร้างความต้องการภายในประเทศ (เช่น อุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้า)
ความเสี่ยงด้านสิ่งแวดล้อมและปัญหาข้ามพรมแดน
ความต้องการแร่หายากเพิ่มขึ้นทำให้กิจกรรมเหมืองข้ามพรมแดนขยายตัว ตัวอย่างเด่นคือเหมืองแร่ในรัฐฉานของเมียนมาร์ที่ใช้วิธีการสกัดบางประเภทส่งผลให้ สารพิษเช่นสารหนูไหลลงสู่แม่น้ำ — หน่วยงานตรวจพบสารหนูในน้ำจังหวัดเชียงใหม่เกินมาตรฐานในบางพื้นที่ ซึ่งสะท้อนปัญหามลพิษข้ามพรมแดนที่กระทบต่อชุมชนไทย
ทำไมไทยยังไม่ขุดเชิงพาณิชย์มากขึ้น
ปัจจัยจำกัดสำคัญคือ กฎหมายสิ่งแวดล้อมที่เข้มงวด และข้อห้ามในพื้นที่ต้นน้ำ/พื้นที่คุ้มครอง ทำให้บทบาทไทยยังอยู่ที่การสำรวจและการแปรรูปมากกว่าการทำเหมืองเชิงพาณิชย์ขนาดใหญ่ — นโยบายนี้สะท้อนความระมัดระวังต่อผลกระทบสิ่งแวดล้อมที่เคยเกิดขึ้นในบางประเทศผู้ผลิตรายใหญ่
สรุป ไทยมี สำรองแร่แรร์เอิร์ธประมาณ 4,500 ตัน REO — ไม่มากเมื่อเทียบกับยักษ์ใหญ่โลก แต่มีบทบาทสำคัญในเชิงการผลิตและการแปรรูปที่เพิ่มขึ้น การขยับขึ้นไปเป็นผู้เล่นสำคัญในห่วงโซ่ต้องมาพร้อมกับมาตรการสิ่งแวดล้อมและการลงทุนในรีไซเคิลเพื่อให้การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรนี้เป็นไปอย่างยั่งยืนและไม่แลกมาด้วยภาระทางสิ่งแวดล้อมในระยะยาว
tags : pubs.usgs.gov
